Echo’s, Phasing, Sanctus(cd)
Het Parool 30-12-1997
Erik Voermans
Warm bad
Joep Franssens is ook zichzelf, maar hij heeft vaak gedacht dat de muziekwereld hem dat niet toestond. Het getuigt dan ook van grote kracht dat hij is blijven doen wat hij wilde doen. Franssens schrijft de laatste jaren muziek zoals we die, althans in Nederland, nauwelijks kennen. Franssens wereld is ultrawelluidend, en radicaal tonaalmodaal van aard. In zijn omgang met tonaliteit gooit hij bewust de kont tegen de krib, maar hij doet dit omdat hij niet anders kan, en je hoeft maar naar zijn muziek te luisteren om volledig van zijn waarheid overtuigd te raken.
Geestverwanten vindt hij niet bij componisten als Gija Kantsjeli, Henryk Górecki en Arvo Pärt, zoals nog wel eens wordt geschreven, maar dienen zich veeleer aan in wat vroeger ‘de betere popmuziek’ heette: Robert Fripp en zijn frippertronics, Brian Eno, Pink Floyd van Shine on you crazy diamand, of desnoods Gavin Bryars en consorten. Die verbinding met de popmuziek is essentieel. Voeg daarbij Franssens officiële componeerscholing aan het conservatorium, en je hebt de twee pijlers onder zijn bestaan als componist.
Op de aan hem gewijde cd staan drie lange werken: Echo’s (bijna 27 minuten), Phasing (bijna 31) en Sanctus (21), die overtuigend worden uitgevoerd door het Nederlands Balletorkest en het Nederlands Theaterkoor onder leiding van Thierry Fischer. Alle drie de stukken laten zich min of meer karakteriseren als een in zijn ongebreideldheid fascinerende kruising tussen een laatromantisch Adagio, een tonale variant van Ligeti’s Melodien, Shine on you crazy diamond (part one) van Pink Floyd, en de Hollywood-filmmuziek die klinkt op het moment dat de man en de vrouw elkaar wenend in de armen vallen – of elkaar voorgoed kwijt zijn. Waarmee gezegd wil zijn dat het in deze muziek gaat om de contrasten tussen spanning en ontspanning in zeer uitgestrekte en lang aangehouden harmonische weefsels, waarin puls van ondergeschikt belang is, omdat de voortgang zich daarvoor te traag voltrekt. Muziek als een warm bad. Als je er te lang in ligt, krijg je rimpelvingers. Maar zou deze cd op de juiste manier worden gepromoot, dan kan Joep Franssens wellicht het succes van Górecki’s Derde symfonie evenaren, en stinkend rijk worden: Maar hij woont in Amsterdam, en heeft dus pech. Hij zal het moeten doen met de gedachte dat hij aan het toch al rijke Nederlandse muziekleven een spraakmakende stem heeft weten toe te voegen.