Internationale waardering voor Joep Franssens
Donemus info 01-02-1999
Emile Wennekes
Joep Franssens (1955) doet het goed bij de Balten. In een tijdspanne van enkele weken worden twee van zijn composities uitgevoerd door toonaangevende musici uit de Baltische Staten. Begin februari voert het Nederlands Kamerkoor onder leiding van Tõnu Kaljuste in diverse Nederlandse steden Harmony of the Spheres uit. Eind april wordt Sanctus gespeeld door het Radio Filharmonisch Orkest van Riga. Dirigent is hier Normunds Snee.
De uitvoering in de hoofdstad van Letland is een gevolg van het werkbezoek dat de componist Peteris Vasks vorig jaar aan ons land bracht. Vasks herkende zich in Franssens’ neo-tonale, ritueel georiënteerde toontaal en wierp zich in zijn geboorteland op als advocaat van diens muziek. Ook in ons land neemt de belangstelling voor Franssens’ muziek toe. Zo zal in november een nieuw orkestwerk worden gespeeld tijdens het mede door Gaudeamus georganiseerde festival voor nieuwe spiritualiteit. Dat Tõnu Kaljuste voor zijn eerste optreden als chef van het Nederlands Kamerkoor Franssens’ achtstemmige koorwerk op de lessenaar zette is niet zo verwonderlijk als men weet dat hij een belangrijk voorvechter is van de muziek van Arvo Pärt.
Harmony of the Spheres (1994) ging als zelfstandige compositie in première. Nadien rijpte bij Franssens echter het inzicht dat het tien minuten durende werk feitelijk het eerste deel vormt van een vocaal vijfluik waaraan hij op dit moment de laatste hand legt. De tekst van dit eerste deel is ontleend aan de Ethica van Spinoza, terwijl de titel Harmony of the Spheres Pythagoras in herinnering roept. Maar evenals bij Phasing (1985, rev. 1991) op tekst van Pessoa en Dwaallicht (1989) op tekst van Spinoza, is er ook nu principieel geen sprake van een betekenisvolle relatie tussen titel en tekst. In Harmony of the Spheres zijn de stemgroepen gediviseerd. De tweede partij volgt de eerste in een ritmisch vrije imitatie, die de puls doet vervagen tot een continuum van traag stromende melodielijnen.